در عرفان مسیحی برای توصیف سیر روح به‌ سوی خدا از استعاره «شب تاریک» استفاده شده است. یکی از کسانی که از این استعاره برای سیر روح به‌ سوی خدا بهره می‌گیرد، یوحنا صلیبی است. وی مراحل گوناگون سفر روح به ‌سوی خدا را بیان می‌کند و به‌مثابه مقامات عرفانی در نظام‌های عرفانی دیگران به‌ کار برده است. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد «شب تاریک» نزد یوحنا صلیبی، استعاره از راهی برای روح به ‌سوی خدا و وسیله‌ای برای توضیح سفر روح در حال تحول و دگرگونی در مسیر تعالی معنوی است که مسیر اتحاد با خداوند را تجربه می‌کند. یوحنا بر دو جنبه از سفر روح متمرکز است: جستجوی انسان برای خدا و جستجوی الهی برای انسانیت. او در هر جنبه‌ای از سفر، دوگانگی فعالیت و انفعال را ارائه می‌دهد. این دگرگونی از ساختاری چهارگانه پیروی می‌کند: اول: شب فعال حواس، صعود به کوه کرمل؛ دوم: شب فعال روح، صعود به کوه کرمل؛ سوم: شب منفعل حواس؛ چهارم: شب منفعل روح و شب تاریک. یوحنا در کتاب اول صعود وضعیت «سلبی» محرومیت را توصیف می‌کند. شب تاریک گامی برای ازبین‌بردن دل‌بستگی‌ها و راهی برای اتحاد الهی است؛ به این معنا که تمام ‌مسیر تاریکی با چیزهای مبهم پوشیده شده است. ارتباط با روح در این شب بدون کمک حواس است و شب با خشکی‌ها و خلأهایش وسیله‌ای برای معرفت خدا و نفس در نظر گرفته‌ شده است.