چکیده:
به زعم برخی از دینشناسان، صورتبندی نظاممند الاهیّات مهایانه عمدتاً مرهون بسط فلسفیعرفانی آموزههای بودیسم سنّتی (تهراواده) است. با وجود این، تأثر از ادیان و فرهنگهای غیربودایی و سازگاری با فرهنگها و سنتهای دینی بومی نیز در آن نقش بسزایی داشتهاند. پژوهش حاضر به روش توصیفیتحلیلی در پی تبیین مشابهتها و تأثیر فرهنگهای غیربودایی بر انتظام دینی مهایانه است و یافتههای آن نشان میدهد که تأثیر هندوئیسم بر بودیسم نهتنها در زمینۀ کیهانشناسی و مجموعۀ معبودهای مهایانهای، بلکه در مناسک و ادبیات مهایانه نیز دیده میشود. فرهنگ ایرانی عمدتاً بر بوداشناسی، نجاتشناسی و خلق معبودهای شخصیِ مهایانه تأثیر داشته و ظاهراً اثربخشی فرهنگ یونانی مخصوصاً در زمینۀ هنر قدسی و شمایلنگاری است. انعطافپذیری مهایانه در مواجهه با ادیان خاور دور نیز عمدتاً در زمینۀ یزدانشناسی مهایانه قابل تفحّص است.
نمایه نشر:
دهقانزاده سجاد . (2017). تأثیر فرهنگهای غیربودایی در انتظام دینی بودیسم مهایانه. پژوهش های ادیانی, 9(5), 115-137