چکیده:
آفرینشِ انسان و دستور خداوند به تمام فرشتگان برای سجدهکردن بر او، و سرباززدنِ ابلیس از این فرمان نظرگاههای اعتقادی مختلفی را سبب شده است. شهرستانی در <em>الملل والنحل</em>، بر مبنای دیدگاههای شارحانِ تورات و اَناجیلِ اربعه، هفت شبهه مهمّ ابلیس در موضوعاتِ اعتقادیِ ادیانی را بیان میکند و معتقد است هر یک از این شبهات، زمینهای برای شکلگیریِ بخشی از مذاهبِ اسلامی شده است. مقاله حاضر، ضمنِ بررسی مهمترین رهیافتهای کلامیِ یهود و مسیحیت درباره شیطان، دیدگاهِ کلامِ اسلامی، بهویژه کلامِ معتزله و اشاعره، را نیز میکاود. نتایج پژوهش نشان میدهد آنچه شهرستانی به عنوان گفتوگوی شیطان و فرشتگان، و شبهات ابلیس بیان کرده در تورات و انجیل، و شروح و تفاسیر معتبر و شناختهشده این دو کتاب وجود ندارد و چنین به نظر میرسد که شهرستانی، با زمینه قراردادنِ برخی رهیافتهای توراتی یا انجیلی، و روایاتِ اسرائیلیِ دخیل در اسلام، این موضوع را محمِلی برای مطرحکردن مباحثِ کلامی بر مبنای دیدگاه اشاعره، که خود نیز بدان معتقد بود، قرار داده است.
نمایه نشر:
نورالدینی اقدم یحیی . (2018). پیشینه کلامیِ شُبَهاتِ ابلیس در مِلَل و نِحَل شهرستانی بر مبنای روایات یهودی، مسیحی و اسلامی. پژوهش های ادیانی, 10(5), 5-24