شناسه Doi مقاله:
10.22111/jrm.2023.45446.1124
نویسندگان:
خادم زاده مقدم جواد, نورمحمدی مریم
چکیده:
ایجاد اتحاد و صلح میان ادیان و مذاهب نیازمند مبانی تئوریک است و پلورالیسم دینی بهترین مبنا محسوب میشود هر چند خود با مشکلات مبنایی مواجه است. مهمترین اشکالی که در باب پلورالیسم حقانیت واردشده، نسبیت در حقیقت است. با تغییر مبنای معرفتشناختی خود و تئوری انطباق و نسبیت به تئوری پراگماتیسم میتوان برای پلورالیسم دینی مبنای تئوریکی فراهم کرد که اشکالات کمتری به آن وارد شود و از مزایای عملی و اجتماعی آن سود برد. مبانی عمیق تئوریها اثبات ناپذیرند و ما صرفاً با یک انتخاب مواجهیم و در این بحث پراگماتیسم انتخاب ماست. طبق این نظریه ملاک صدق تصورات و تصدیق ها، فایدهی عملی آنها میباشد. بطورکلی در باب اختلافات دینی و مذهبی پرسشهایی مطرح شده که در پاسخ به آنها سه نظریهی انحصار گرایی، شمول گرایی و تکثرگرایی ارائه گردیده که دارای مبنای معرفتشناختی مشترکی میباشند. این اشتراک تئوری مطابقت از نظریههای سهگانه ی مطابقت، انسجامگرایی و فایدهگرایی در صدق است که بر مبنای آن (مطابقت) تصور یا تصدیقی صادق است که مطابق با واقع باشد و عدم انطباق صورت ذهنی با واقعیت خارجی سبب جهل و خطا شود. موافقان و مخالفان پلورالیسم همگی قائل به این نظریه هستند. ما در این پژوهش از مفهوم فایده در پراگماتیسم ابهام زدایی میکنیم و فایده و ضرر را به لذت و رنج تعبیر میکنیم تا با توجه به این معانی اشکالات وارد شده بر آن حل گردد.
نمایه نشر:
خادم زاده مقدم جواد, نورمحمدی مریم. (2023). مبانی معرفتشناختی آشتی میان ادیان. مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی, 1(7), 232-248 DOI: 10.22111/jrm.2023.45446.1124